آب به عنوان بنیانی ترین عنصر حیات، همواره در ساخت سکونتگاهها و در نتیجه، پیدایش تمدّنهای بشری نقشی اساسی داشته است. در ایران، بنا به شرایط جغرافیایی و از جمله بارندگی اندک به ویژه در نواحی خشک و نیمه خشک، شهرها و روستاها بیشتر در پیرامون منابع آبی استقرار یافته اند. نیاکان ما با حفر قنات، آب را از دل زمین بیرون می آوردند و زندگی را در زمینهای خشک و نیمه خشک کشور امکانپذیر می ساختند. قنات بعنوان فنّی سازگار با محیط، یکی از جالبترین دستاوردهای تکنولوژیک بشر و یکی از عناصر بنیادین در رشد و اعتلای فرهنگ مردمان ساکن در بخشهای خشک و نیمه خشک کشور به شمار می‌آید.
قنات یا کاریز یکی از پیچیده ترین و شگفت انگیزترین نوآوریها در تاریخ بشر است که برای بر طرف ساختن یکی از نیازهای مهم و حیاتی جوامع انسانی، یعنی آبرسانی به نواحی کم آب پدید آمده است. بر این پایه، قنات را میتوان جغرافیایی ترین پدیده ی اراضی خشک و نیمه خشک کشور ایران دانست. این پدیدهء جغرافیایی، کارکردهای گوناگون دارد، به گونه ای که در همه ابعاد توسعه ی پایدار (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی و مدیریّتی) نواحی خشک و نیمه خشک کشور، بسیار مؤثّر بوده است.
تأمین آب از راه قنات در قلمروهای خشک و نیمه خشک کشور، سرمایه ی کلان است که طّی نسلها به ما رسیده و توسعه ی پایدار را برای این گونه نواحی رقم زده است. پیشرفت صنعت، کشاورزی، حفظ محیط زیست و … در نواحی خشک و نیمه خشک ایران در گرو توجّه شایسته به حفظ و نگهداری و بازساخت این سرمایه ی کلان است. به علاوه، امروزه قنات بعنوان میراثی تاریخی- فرهنگی و حائز جلوه‌های طبیعی، هنری و خلاقانه، بعنوان جاذبه‌ای گردشگری نیز در توسعة روستاها و شهرهای مختلف ایفای نقش می‌نماید.
بنابراین پژوهش و هم‌اندیشی قنات از ابعاد مختلف، از جمله: فنی- هنری، فرهنگی- تاریخی، اجتماعی- اقتصادی، زیست‌محیطی، کالبدی- فضایی و اکولوژیکی- جغرافیایی؛ به منظور بهره‌مندی پایدار از این سرمایه‌ی کلان از ضرورت بالایی به خصوص برای مناطق خشک و نیمه‌خشک برخوردار است. بر اساس همین ضرورت، دانشگاه پیام نور بنابر وظیفة ذاتی خود و بهره مندی از اساتید مجرب و امکانات آموزشی و پژوهشی، با برگزاری این همایش (در استان یزد- مرکز اردکان)، زمینهای را برای گردهمایی صاحب نظران و محقیقین، مردم و مسئولین فراهم می‌آورد تا به تبادل نظر و انتشار یافته‌ها و اندیشه‌های علمی، و همچنین طرح و بحث چالش‌ها، راهکارها و پیشنهادات کاربردی و توسعه‌ای پیرامون قنات از ابعاد مختلف بپردازند.